Phytophthora infestans is dé aardappelziekte die regelmatig grote problemen in de teelt veroorzaakt. In 2023 vond de grootste uitbraak plaats in ruim dertig jaar tijd. Een gezamenlijk inzet is vereist om de ziekte weer de baas te worden. Dat bleek tijdens het webinar van de Taskforce Phytophthora op maandag 4 maart.
Binnen de Taskforce Phytophthora bundelen op initiatief van BO Akkerbouw de partijen Agrodis, Avebe, Bionext, LTO Nederland, NAO en VAVI hun krachten. Het doel is helder: een succesvolle beheersing van Phytophthora komend seizoen en daarna. “De uitbraak in 2023 was een duidelijke waarschuwing. We zullen dit jaar écht aan de slag moeten, met de hele keten. Alle telers – professioneel en hobbymatig – zullen zich aan de teeltvoorschriften moeten houden en de noodzakelijke stappen moeten nemen om de ziekte te beheersen”, aldus André Hoogendijk, directeur BO Akkerbouw en voorzitter van de Taskforce Phytophthora.
Nieuwe variant met meervoudige resistentie
Dat de Phytophthora-uitbraak afgelopen jaar zo desastreus was, had meerdere oorzaken. “Phytophthora is een zogeheten oömyceet die zich steeds aanpast en nieuwe varianten ontwikkelt”, vertelt Geert Kessel, onderzoeker bij Wageningen University & Research. “In 2022 dook een variant op met resistentie tegen een groep actieve stoffen. Daar komt bij dat vorig jaar augustus een natte maand was.” De uitbraak had volgens de expert niet zo uit de hand hoeven lopen als de resistentie eerder en breder was gecommuniceerd. Telers hadden dan hun spuitschema kunnen aanpassen.
Het is nu alle hens aan dek voor telers. “We staan met 3-0 achter”, waarschuwt Kessel. “We hebben een enorm zware epidemie gehad, de oogstomstandigheden waren slecht en er zijn veel verliesknollen achtergebleven in de grond. We weten dat Phytophthora kan overwinteren in de winter, dus we hebben komende jaren te maken met mogelijk zware besmettingsbronnen. Het betekent dat we in 2024 en 2025 geen Phytophthora mogen tolereren in het gewas.”
Teeltvoorschriften opvolgen
Reden om eind 2023 de Taskforce Phytophthora in de benen te helpen. Hoogendijk: “We kunnen de ziekte onder controle krijgen, maar dan moeten we dat echt met z’n allen doen. Als BO Akkerbouw hebben we daarom het initiatief genomen om alle partijen uit de keten bij elkaar te brengen. Wat telers allereerst moeten doen is de teeltvoorschriften opvolgen. De aandacht voor hygiëne verslapt. Daarnaast is het noodzaak om bestaande rassen met resistentiegenen van begin af aan te beschermen. Ondertussen kunnen veredelaars verder met het ontwikkelen van rassen met gestapelde resistentiegenen.”
Dit seizoen is het een grote uitdaging om het beperkte middelenpakket effectief te gebruiken. Tegelijkertijd staan rassen met resistentiegenen onder druk. “Dat betekent dat we aan twee kanten harder moeten werken. De kunst is om Phytophthora-haarden te voorkomen”, aldus Hoogendijk. Een geïntegreerde aanpak is daarvoor cruciaal. “Telers zijn volgens de teeltvoorschriften wettelijk verplicht om na 15 april afvalhopen af te dekken en om opslag en haarden te bestrijden. Ons dringende advies is ´doe dit direct´”, geeft sectorspecialist Evelien Drenth van LTO Nederland aan. “En je moet meteen ingrijpen zodra je vlekjes in het gewas ziet. Het juiste spuitschema is daarbij van belang.”
Middelen afwisselen en combineren
De crux van een effectief spuitschema is alterneren en combineren. “Alleen door actieve stoffen af te wisselen en waar mogelijk te combineren maken we het Phytophthora vrijwel onmogelijk om voet aan de grond te krijgen”, vertelt Mark Ermers namens Agrodis. “Ook de timing is cruciaal. Als we in staat zijn de ziekte niet te laten exploderen, dan winnen we. Dat begint met een goede monitoring. Als teler kun je je daarbij laten helpen door een BOS-systeem. Voor Phytophthora wordt dit nog veel te weinig gebruikt, terwijl het zeer effectief is.”
Tot slot stond Maaike Raaijmakers van Bionext stil bij de inzet van de biologische sector. “Biologische telers moeten het hebben van een goede rassenkeuze. Daarnaast kan het vervroegen van de teelt effectief zijn om een Phytophthora-aantasting voor te zijn.” Ook voor biologische telers geldt uiteraard dat zij de teeltvoorschriften dienen te volgen en dat zij bij een uitbraak direct moeten ingrijpen. Een waarschuwingssysteem kan helpen om inzicht te krijgen in de infectiedruk. In het webinar werd ook een oproep gedaan aan hobbytelers, want ook zij hebben een belangrijke rol bij de beheersing van Phytophthora.
Folder bundelt kennis
Om een nieuw ‘rampjaar’ te voorkomen, is maximale inzet van alle partijen in de keten nodig: van veredelaars en telers tot handelaren en verwerkers. Alle kennis voor een succesvolle aanpak is gebundeld in de folder ‘Samen aan de slag tegen Phytophthora’. Meer informatie is ook te vinden op de speciaal ingerichte webpagina www.bo-akkerbouw.nl/pi, waar ook de presentatie van het webinar te downloaden is.
Bron: BO Akkerbouw
