Hoofdfoto: V.l.n.r: Tolsma-adviseur Huub Maerman, akkerbouwer Henk Horring en zijn compagnon Paul van Elderen.
Henk Horring en Paul van Elderen hebben beide een akkerbouwbedrijf in het buitengebied van Zeewolde. De twee werken nauw samen en dat kwam ook tot uiting tot Horring zijn nieuwe schuur ging bouwen: Van Elderen was jaren geleden – na een felle brand in zijn toenmalige schuur – al overgegaan op het gebruik van propaan als natuurlijk koudemiddel in de bewaring. En de ervaringen die zijn compagnon daarmee heeft, zorgden ervoor dat Horring in 2017 besloot dit ook in zijn nieuwe bewaring te gaan toepassen. “Dat was best een hele stap, maar ik had goed referentiemateriaal”, zo stelt de Flevolander vast.
Jarenlang was het koudemiddel R22 de standaard, maar rond de millenniumwisseling kwam er een eind aan dat tijdperk. De alternatieven die sindsdien zijn geïntroduceerd (vaak halogeen houdend) worden vanwege de te hoge GWP-waarden vanaf 1 januari 2020 ook verboden en dus is er de afgelopen jaren op de Research & Developmentafdeling van Tolsma bewaartechniek hard gewerkt om voor die deadline met een nieuw middel te komen. Hans Bult, werkzaam op de R&D afdeling ‘ontwikkeling koelinstallaties’, is nauw betrokken geweest bij dat proces: “We zagen dit aankomen en hebben gekozen voor een natuurlijk koudemiddel.”
Research & Developmentafdeling van Tolsma bewaartechniek heeft hard gewerkt om voor 1 januari 2020 met een nieuw middel te komen
“Beste middel qua druk en vasthouden van warmte”
“Van de beschikbare natuurlijke middelen is propaan het meest geschikt voor deze toepassing, omdat het een redelijk eenvoudig koudemiddel is en vaak al bekend is op een akkerbouwbedrijf voor de kachelinstallatie. Daarbij is propaan redelijk vergelijkbaar met de good-old R22 als het gaat om de werkdrukken en het vasthouden van warmte. Andere redenen voor het gebruik van propaan is de afweging met het giftige alternatief ammoniak voor zowel product als mens.”
“Minder bewaarverliezen”
Akkerbouwer Paul van Elderen begon in 2012 al met propaan CO? en is daarmee een van de eerste gebruikers. “Wij hadden niet echt een keuze, omdat de bewaarplaats afbrandde en er moest een nieuwe opslag komen. Toen hebben wij de keuze gemaakt om met natuurlijke koudemiddel te gaan werken en zodoende kwamen we bij propaan in combinatie met CO? terecht. De temperatuurverschillen die je daarmee kan bereiken zorgt ervoor dat we minder bewaarverliezen hebben. Dat is het voordeel van een indirect systeem wat we nu hebben. Tolsma doet vanaf het begin al testen naar de bewaarverliezen en die resultaten zijn steeds erg goed, zeker ten opzichte van cijfers die ik zie bij andere systemen.”
“De temperatuurverschillen die je hiermee kan bereiken zorgt ervoor dat we minder bewaarverliezen hebben”
Wortelen en pootgoed
Henk Horring werkt pas voor het tweede bewaarseizoen met het natuurlijk koudemiddel van Tolsma, maar ook hij ervaart de voordelen die Van Elderen beschrijft: “Ik had bij Paul natuurlijk al gezien dat het werkt, dus in die zin was de keuze voor mij niet heel moeilijk. Maar het is niet één op één te vergelijken, maar onze schuur was te klein voor ammoniakmiddel en daarom hebben wij nu ook propaan CO? in de koeling voor de wortelen en pootgoed. Vanwege het flexibel instellen van de Delta T, kunnen we in onze cel ook moeiteloos overgaan naar een uienbewaring. Met de wortelen en de pootaardappelen hebben we tot nu toe zeer goede ervaringen: weinig indroging en energiebesparing. En met de stijgende energieprijzen wordt dat verschil alleen maar groter.”
“Bewaarproduct blijft goed tot en met half juli”
In de toekomst wordt er bij Horring wellicht nog een direct systeem geïnstalleerd, omdat indroging bij uien en pootgoed minder aan de orde is dan bij wortelen. Maar dat is nog toekomstmuziek, voorlopig is de teler uit Zeewolde zeer tevreden met zijn huidige bewaring: “We hebben een totale bewaarcapaciteit van ongeveer elfhonderd ton en alleen in de nieuwe schuur gebruiken we propaan. Ik zie duidelijk positieve verschillen. De peen heeft zich afgelopen bewaarseizoen goed gehouden tot en met half juli. De peen in de nieuwe schuur kwamen er zeker niet slechter uit, dan uit mijn andere schuren. Bovendien komt er gedurende het bewaarseizoen regelmatig iemand van Tolsma langs die op de Vision Control kijkt of alles nog goed gaat.”
Meerdere factoren
Van Elderen voegt eraan toe dat het niet altijd zwart-wit is. “Er zijn meer factoren dan alleen het koudemiddel die meespelen bij het behoud van de kwaliteit: bij wat voor temperatuur komt de peen binnen, hoeveel grond zit er in de kist en hoe gezond is de peen als die de bewaring ingaat. Maar als de peen goed de bewaring ingaat, komt hij er met behulp van dit koelmiddel ook weer goed uit.”
Meer informatie over natuurlijke koudemiddelen?
Jan van Maldegem – Productmanager Tolsma bewaartechniek
Website: www.tolsmagrisnich.com
E-mail: Janvanmaldegem@tolsma.com
Tel.nr.: 0527 – 63 64 65
Bron: Tolsma Grisnich / Akkerbouwkrant, editie februari 2019
