De verplichte oogstdatum van 1 oktober voor niet-winterteelten op zand- en lössgronden is dit jaar dan wel uitgesteld door een motie van BBB en SGP, maar volgend jaar is dit mogelijk niet het geval. Akkerbouwer Roelof Otten uit Geesbrug is blij dat door de lobby van de zetmeelsector zijn zetmeelaardappelen in de nieuwste regels onder ‘winterteelt’ vallen, maar hij blijft een tegenstander van kalenderlandbouw.
Akkerbouwer Roelof Otten uit het Drentse Geesbrug heeft 115 hectare. Zijn hoofdteelt is 45 hectare zetmeelaardappelen en die gaan allemaal naar aardappelzetmeelverwerker Royal Avebe. Verder teelt hij zo’n achttien tot twintig hectare suikerbieten, zestien hectare tarwe en zestien hectare gerst. Daarnaast nog vijftien tot twintig hectare rode en gele uien en verder nog acht hectare mais. Dit jaar werkt hij met een rotatie van twee-op-vijf en volgend jaar, in verband met de verplichting van een kwart deel rustgewas, met een rotatie van één-op-drie wat de aardappelen betreft. Het rustgewas worden de granen die hij teelt.
Redelijk goede prijzen
Op het moment van het bezoek wordt net begonnen met de suikerbietenoogst. Voor Cosun wordt vijf hectare suikerbieten geoogst met een Grimme Maxtron 620. Roelof Otten en een medewerker wisselen elkaar af om de suikerbieten op te halen. Wat zijn bewaarschuren betreft heeft de Drentse akkerbouwer een uienopslag (losgestort) van vierhonderd ton en een aardappelopslag van zeshonderd ton losgestort. Alles door middel van natuurlijke ventilatie. Van de zetmeelaardappelen gaat zo’n 65 procent rechtstreeks af land, zo’n 35 procent gaat de opslag in. Zijn pootgoed koopt de akkerbouwer aan.
Voor het graan kreeg Otten dit jaar geen goede prijzen. Voor zijn zetmeelaardappelen krijgt hij een voorschot. De Drentse akkerbouwer teelt als zetmeelaardaardappelrassen Seresta, BMC, Avemond en Festien. “Ik denk dat ik dit jaar, wat de uitbetaling van de zetmeelaardappelen betreft, uitkom op zo’n twaalf of dertien eurocent per kilogram,” aldus Otten. “En dat is redelijk goed voor zetmeelaardappelen, maar eigenlijk niet voldoende.” De uiteindelijke opbrengst hangt volgens hem ook grotendeels af van de opbrengst per hectare. Vorig jaar was de opbrengst 45 ton per hectare met een zetmeelgehalte van twintig procent. “Hopelijk dit jaar dezelfde opbrengsten per hectare met een zetmeelpercentage van 20 of zelfs 21 procent.”
Kalenderlandbouw
Inmiddels vallen zetmeel-aardaardappelen, zoals in eerste instantie niet het geval was, onder de noemer ‘winterteelt’, waardoor Otten niet meer te maken heeft met de 1 oktoberregel (wat dit jaar dus als gevolg van een motie verschoven is naar 15 oktober). Maar kalenderlandbouw blijft volgens de Drentse akkerbouwer onwerkbaar. “Ik kon mijn pootgoed voor zetmeelaardaardappelen) pas eind april / begin mei planten dit jaar. Reden was dat het veel te lang nat bleef en ik het onmogelijk kon poten.”
Het is natuurlijk niet zeker wat de oogstdatumregels voor volgend jaar zullen zijn wat de diverse gewassen betreft. “Een zetmeelaardaardappel moet, net als een consumptieaardappel overigens, voldoende afrijpen. Anders blijft de schil te zacht en kun je hem niet goed bewaren. Als je de aardappel, met de huidige hoge septembertemperaturen van 25 graden Celsius en meer, in een bewaring met natuurlijke ventilatie (door middel van ventilatoren, red.) zou opslaan, dan heb je een hele grote kans op rot.” Ander nadeel van te vroeg oogsten is dat de aardappel nog groen is en dan moet je volgens de akkerbouwer het loof van de aardappel aftrekken, waardoor beschadigingen ontstaan. “Ook kun je dan blauwe aardappelen krijgen, die vervolgens door de fabrikant niet goed te verwerken zijn,” aldus Otten. “En daar zit zowel de aardappelzetmeelsector als aardappelzetmeelverwerker Royal Avebe niet op te wachten. Iedereen met enige kennis van de landbouw in de wereld weet dat een aardappel genoeg afgerijpt moet zijn.”
Bedrijfsspecifieke maatregelen
Al is de 1 oktober-maatregel dit jaar dan uitgesteld tot 15 oktober, voor consumptieaardappeltelers op zand- en lössgronden blijft het spannend óf er volgend jaar een uiterste oogstdatum zal zijn en op welke datum dat dan zal zijn. “Als consumptieaardappeltelers hun groenbemesters er op tijd in willen hebben en de 1 oktober-maatregel geldt volgend jaar weer, dan mogen ze wel eind augustus beginnen met doodspuiten. Want als je nog groene aardappelplanten hebt, en dat is eind augustus het geval, dan moet je ze zo’n veertien dagen van tevoren ze doodspuiten. Ik voorzie echter dat de oogst van deze consumptieaardappelen dan een groot fiasco wordt.”
De Drentse akkerbouwer snapt zeker dat nitraatuitspoeling voorkomen moet worden, maar dat kan volgens hem ook op basis van verplichte grondmonsters. “Zodoende kun je heel eenvoudig meten wat je uitspoeling is als akkerbouwer en op die manier hoef je niet met vaste oogstdata te werken, maar kun je gewoon bedrijfsspecifiek maatregelen nemen.” En als je dan als akkerbouwer je consumptieaardappelen begin oktober rooit, dan zijn er nog genoeg opties voor nagewassen c.q. groenbemesters volgens Otten. “Rogge is een prima nagewas en neemt nog flink wat stikstof op (die dus niet uitspoelt). En rogge is ook winterhard, dus blijft intact. Uiteraard zou je ook wintertarwe of -gerst kunnen zaaien als vanggewas.”
“Deadline werkt niet”
Volgens Otten worden zetmeelaardappelen op lichte zandgronden, zoals hij heeft, normaliter tot aan de eerste week van november geoogst. “Vorig jaar heb ik het ras Avemond begin november geoogst. Dat is dan ook écht de uiterste periode, omdat daarna de kans op nachtvorst en een te nat akkerland te groot wordt.” Op het moment van ons bezoek is de akkerbouwer bezig met de oogst van vijf hectare suikerbieten. Ook suikerbieten geoogst voor 1 november worden in de nieuwe regelgeving niet aangemerkt als winterteelt. De Drentse akkerbouwer is erg blij dat de deadline wat betreft zetmeelaardaardappelen voorgoed van de baan is. Maar voor geen enkel akkerbouwproduct werkt een deadline volgens hem. “Een deadline is überhaupt onzinnig in de akkerbouw. Wij werken met natuurproducten en moeten met weersomstandigheden rekening houden. Als het wekenlang regent, is welke deadline dan ook, eenvoudigweg niet haalbaar.”
Otten doet ook mee aan de eco-regeling en zit momenteel zelfs op ‘goud’. Maar of hij daar aan mee blijft doen, weet de akkerbouwer niet zeker. “Ik hoef maar aan één puntje van de eco-regeling niet meer te voldoen en dan voldoe ik aan niets. Dus waar je dan allemaal wel aan voldaan hebt, dat wordt niet beloond. Dit jaar kon ik nog meedoen, maar volgend jaar niet meer. Reden is dat ik te veel braak heb moeten leggen of te veel rustgewassen moet telen om aan de eco-regeling te kunnen voldoen.” Dit jaar kon hij ook aan grondruil doen, maar dat is niet ieder jaar zo. “En ik ga mij niet in allerlei bochten wringen om per se aan de eco-regeling te kunnen voldoen.”
Nog 39 hectare te gaan
De Drentse akkerbouwer is nu, op 2 oktober, dus bezig met de bietenoogst en als die klaar is, dan heeft hij nog 39 hectare te gaan. Rond 7 oktober ging hij verder met de zetmeelaardappeloogst, om precies te zijn de BMC’s. En voor de eerste week november staan de Avemond’s weer op het programma om te worden geoogst. Otten: “Als laatste wil ik nog tegen zowel Den Haag als Brussel zeggen dat ze in ieder geval ervoor moeten zorgen dat wij tijdig weten wat de regels worden. Op het laatste moment regels doorvoeren werkt niet.”
Ontvang de Akkerbouwkrant gratis thuis op de mat
Dit, en vele andere verhalen recht uit het veld, lees je in de Akkerbouwkrant. Wil je ook de mooiste artikelen en reportages thuis op de mat?
De Akkerbouwkrant verschijnt zes keer per jaar met elke uitgave een verdiepend thema. De Akkerbouwkrant is semi-redactioneel en brengt positieve artikelen uit de markt. Met diverse reportages en praktijkervaringen komt de akkerbouwer aan het woord.
Klik hiernaast of ga naar akkerbouwbedrijf.nl/abonneren voor alle mogelijkheden.
Tekst: Dick van Doorn
Foto’s: Dick van Doorn en Roelof Otten
