Op tarwepercelen in Compiègne werkt kweekbedrijf ASUR Plantbreeding aan nieuwe variëteiten. Hybride tarwe vormt het speerpunt in hun veredelingswerk. Deze hybride rassen zorgen voor een hogere opbrengst, groter wortelstelsel en efficiëntere opname van nutriënten en vocht, dankzij optimale genetica. Maar wat kunnen we ermee en hoe doen deze rassen het in ons land?
Normaal gesproken verspreiden pollen zich vrij binnen een tarweperceel. Het stuifmeel uit mannelijke plantendelen bestuift hierbij vrouwelijke plantendelen, waardoor tarwekorrels in de aar worden geproduceerd. Bij de verdeling en vermeerdering van hybride rassen is deze manier van zelfbestuiving voorkomen. Hiervoor zijn de moederlijnen gecastreerd, door behandeling met het product Croisso, wat de stuifmeelvorming remt. De vader- en moederlijnen worden vervolgens in banen van circa vier meter op een perceel ingezaaid. De vaderlijn zorgt voor bestuiving van de moederplanten. Het gevormde zaad heeft dan een hybride vorm.
Hybride tarwerassen
Hybride tarwerassen zijn op de markt sinds de jaren negentig. Veredeling, selectie en vermeerdering van hybride tarwe is een kostbaar en tijdrovend proces. Op dit moment is ASUR Plantbreeding de enige veredelaar die deze rassen op de markt brengt.
Heterosis-effect
Hybride tarwerassen hebben een andere rangschikking van het genetisch materiaal. Dit is het heterosiseffect genoemd en ontstaat wanneer twee inteelt-lijnen met elkaar zijn gekruist. De nakomeling overtreft hierdoor de gemiddelde eigenschappen van de ouderlijnen, wat zorgt voor meer uitstoeling, een sterker en groter wortelsysteem, steviger stro en betere vorming van aren, wat zorgt voor een betere vruchtbaarheid. Op het veld zorgt het ervoor dat deze rassen beter bestand zijn tegen droogte, hoge temperaturen en vorst. Nutriënten zijn beter opgenomen en de stikstofefficiëntie verbetert.
‘superkracht’?
Meer opbrengsten
Ook zijn de zaden uniformer en groeien de planten krachtiger, wat zorgt voor een hogere en stabielere
opbrengst. Uit meerjarige onderzoeken in België met 52 reguliere wintertarwerassen blijkt dat de meeropbrengst van hybride rassen duidelijk hoger ligt. Voor de hybride rassen SU Hyacinth, SU Hyreal
en SU Hyntact ligt dit op respectievelijk 614, 1.265 en 729 kilogram per hectare. “De uitgebreide ontwikkeling van hybride rassen zorgt ervoor dat met minder zaaizaad vijf tot elf procent hogere opbrengsten gehaald kunnen zijn”, vertelt René Boons, Area manager Benelux van Saaten-Union
GmbH, het bedrijf waar ASUR Plantbreeding, onder valt.
“Drie eenheden per hectare inzaaien, oftewel 150 gram per vierkante meter is voldoende, maar 120 kan ook. Doordat er minder volume zaaizaad nodig is, want drie eenheden wegen circa 75 kilogram, zijn deze rassen duurzamer en liggen de kosten hierdoor lager. Bovendien kun je iets in de stikstofgift besparen, omdat het gewas efficiënter met nutriënten omgaat, dankzij het grotere wortelstelsel.”
Van de grond komen
In België hebben hybride tarwerassen in het groeiseizoen 2023-2024 een marktaandeel van anderhalf procent. In Nederland ligt dit nog lager. Als deze rassen ‘super-eigenschappen’ hebben, waarom gebruikt
dan niet iedereen het? Allereerst ligt de prijs van hybride tarwezaad hoger. Daarnaast blijven telers jaarlijks afhankelijk van de zaadproductie van veredelaars. Als hybride zaad uit eigen oogst namelijk opnieuw is ingezaaid, verliest het genetisch materiaal zijn rangschikking en gaan de hybride eigenschappen verloren. Dit proces wordt uitsplitsing genoemd. Het is daarom noodzakelijk dat steeds opnieuw zaaizaad is aangekocht. Toch kiest ongeveer dertig procent van de Nederlandse telers
en veertig procent van de Belgische telers ervoor om hun eigen zaaizaad te gebruiken.
Een andere bijkomstigheid is de afstand die veel telers hebben tot de veredeling. Boons legt uit: “Bij veel telers zijn graanrassen één keer per jaar besproken aan de keukentafel, wanneer nieuw zaaizaad is ingekocht. Wanneer de adviseur onbekend is met hybride tarwe of onvoldoende ervaring heeft met deze
teelt, zal eerder voor de klassieke tarwe zijn gekozen.
Nederland vertegenwoordigd door Limagrain.
Tarwe onderdeel van gewasrotatie
In Nederland en België is tarwe onderdeel van de gewasrotatie, maar ligt de focus in de meeste gebieden niet hoofdzakelijk op deze teelt. Veel telers zijn bekend met klassieke tarwerassen, maar hybride denken ze niet meteen aan. Toch zijn deze rassen, wat mij betreft, de rassen van de toekomst met sterke genetische eigenschappen en bestendigheid tegen weersextremen.” Volgens Boons zijn hybride tarwerassen ook financieel interessant: “Hybride tarwe is stevig en geeft een hogere stro-opbrengst dankzij langere en dikkere halmen. Ook is het minder milieubelastend, omdat er bij minder volume zaaizaad ook minder ontsmettingsmiddel nodig is.”
Veel potentie
Als het geneticapakket goed uitpakt, hebben hybride tarwerassen veel potentie. Of het tijd is dat deze rassen de markt in grote aantallen zullen gaan bestormen, zal uit de praktijk gaan blijken. Saaten-Union brengt in ieder geval hoopvol een nieuw pakket met hybride rassen op de markt. Met rassen zoals de SU Hyacinth, SU Hyreal en SU Hylord. Ook wordt het ras SU Hyacinth dit jaar verder getest voor de Nederlandse Aanbevelende Rassenlijst. Hiermee hoopt Boons via onafhankelijk onderzoek de waarde van
hybride tarwerassen te kunnen belichten.
Tekst en beeld: Kim Sjoers
Ontvang de Akkerbouwkrant gratis thuis op de mat
Dit, en vele andere verhalen recht uit het veld, lees je in de Akkerbouwkrant. Wil je ook de mooiste artikelen en reportages thuis op de mat?
De Akkerbouwkrant verschijnt zes keer per jaar met elke uitgave een verdiepend thema. De Akkerbouwkrant is semi-redactioneel en brengt positieve artikelen uit de markt. Met diverse reportages en praktijkervaringen komt de akkerbouwer aan het woord.
Klik hiernaast of ga naar akkerbouwbedrijf.nl/abonneren voor alle mogelijkheden.
