Het nieuwe glb biedt kansen om akkerbouwers doelgericht te betalen voor de inspanning die ze doen om de sector te vergroenen. Maar er leeft ook frustratie.
Arjen Brak is sectorspecialist en beleidsadviseur akkerbouw en vollegrondsgroente bij LTO en heeft zich sterk bezig gehouden met het onderwerp. We stelden hem enkele vragen.
Welke kansen ziet LTO met het nieuwe glb?
“In 2023 is het nieuwe glb van start gegaan. Door de gebrekkige implementatie met veel onduidelijkheid, technische storingen en praktische bezwaren heeft het glb een valse start gehad. Het financiële tekort door overvraging van het budget kwam daar nog eens bovenop, dit heeft het draagvlak niet vergroot. Enerzijds is het erg mooi om te zien dat de sector massaal deelnam en bereid is om te verduurzamen. Anderzijds is het jammer om te zien dat de overheid niet structureel geld wil bijleggen om duurzaamheidsinspanningen te belonen.
Voor de uitbetalingen van 2023 is er goede hoop dat de toegezegde bedragen worden uitbetaald maar duidelijkheid is er nog steeds niet. Het nieuwe glb biedt kansen om ondernemers doelgericht te betalen voor hetgeen dat ze aan inspanningen doen. Zo wordt vanaf dit jaar precisielandbouw beloond in de eco-regeling. Als er precisie bemesting, precisie bespuiting en/of fertigatie wordt toegepast krijg je hier als ondernemer punten voor.”
Niet-kerende grondbewerking
Waarom hebben jullie vanuit LTO Akkerbouw en Vollegrondgroente de afgelopen twee jaar vooral gepleit om specifiek niet-kerende grondbewerking, gebruik van vaste mest/ compost en biologische bestrijdingsmethoden toegevoegd te krijgen?
“Voordat het nieuwe glb en de eco-regeling van start ging in 2023 is het bij een groep bedrijven uitgeprobeerd. Uit de resultaten van deze praktijktoets bleek dat er voor akkerbouwbedrijven onvoldoende mogelijkheden waren om punten te scoren in de eco-regeling. Als LTO Akkerbouw en Vollegrondsgroente hebben we daarom vanaf het begin gepleit om meer passende activiteiten voor de open teelten toe te voegen. Wij vinden dat elke teler mee moet kunnen doen met de eco-regeling. Uiteindelijk is het aan elke ondernemer om eigen afweging te maken om wel of niet mee te doen, dit is een kostenbatenanalyse.”
Die laatste was al in 2023 toegevoegd toch?
“Klopt. Biologische bestrijdingsmethoden (waaronder de steriele Steriele-insecten-techniek voor de uienvlieg) was in 2023 al toegevoegd. Drie activiteiten voor precisielandbouw zijn per dit jaar nieuw in de eco-regeling.”
Waarom zijn nkg en vaste mest/compost nog niet toegevoegd?
“RVO heeft helaas aangegeven niet-kerende of gereduceerde grondbewerking, ondanks de toezegging van de minister, niet in 2024 aan de eco-regeling toe te kunnen voegen. De aangegeven reden is dat de gestelde voorwaarden onvoldoende controleerbaar zijn en daardoor is deze eco-activiteit niet EU conform uit te voeren. Hetzelfde geldt voor ruige mest. We blijven ons als LTO hard maken voor verbeteringen, waaronder praktische toepasbaarheid en minder administratieve lasten.”
Algemeen beeld
Is er een algemeen beeld te schetsen over hoe de akkerbouw het glb invult?
Akkerbouwers met een standaard bouwplan voldoen snel aan brons door onder ander het toepassen van rustgewassen en het inzaaien van groenbemesters (groenbedekking). Om voor zilver in aanmerking te komen is al meer nodig, bijvoorbeeld het vroeg rooien van aardappelen en/of suikerbieten. Van de drie niveau hebben de meeste akkerbouwers goud behaald. Voor goud zie je dat ondernemers hun bedrijfsvoering deels hebben aangepast door bijvoorbeeld veldbonen (stikstofbindend gewas) te zaaien, bufferstroken met kruiden in te zaaien of groene braak toe te passen. Het areaal peulvruchten groeide in 2023 met 81 procent naar 7800 hectare (CBS). Dit is toe te schrijven aan de hoge aantal punten en waarde wat je er in de eco-regeling aan toe wordt geschreven.”
Zijn er verschillen tussen Nederland en België?
“In België hebben ze een vergelijkbaar systeem als de eco-regeling. Vorig jaar was het daar al mogelijk om punten te ontvangen voor precisielandbouw. Bij onze zuiderburen wordt ook niet-kerende grondbewerking beloond. Dit wordt gecontroleerd op basis van een foto met locatiebepaling (GEO-TAG). De aanvrager dient een foto te maken en via een app op te sturen. Niet-kerende grondbewerking in de eco-regeling is dus wel mogelijk en via Europese regels uit te voeren, binnenkort hopelijk ook in Nederland. Andere activiteiten die in België zijn opgenomen: Mechanische onkruidbestrijding, plaatsspecifiek bekalken, organische stofgehalte verhogen (door onder andere aanvoer ruige mest of compost) en drempels bij ruggenteelt.”
Ontvang de Akkerbouwkrant gratis thuis op de mat
Dit, en vele andere verhalen recht uit het veld, lees je in de Akkerbouwkrant. Wil je ook de mooiste artikelen en reportages thuis op de mat?
De Akkerbouwkrant verschijnt zes keer per jaar met elke uitgave een verdiepend thema. De Akkerbouwkrant is semi-redactioneel en brengt positieve artikelen uit de markt. Met diverse reportages en praktijkervaringen komt de akkerbouwer aan het woord.
Klik hiernaast of ga naar akkerbouwbedrijf.nl/abonneren voor alle mogelijkheden.
Tekst: Martin de Vries
Beeld: Archieffoto
