Lupine is een veelzijdig en eiwitrijk gewas, en is goed te telen in Nederland. Door vastlegging van stikstof, opbouw van koolstof in de bodem en mobilisatie van fosfaat is het een aantrekkelijk rotatiegewas. Met de teelthandleiding van het Louis Bolk Instituut (LBI) en vier factsheets van Lekker Lupine! en LBI kan je als beginnende lupineteler zo aan de slag.
De teelt en verwerking van lupine als voeder- en voedingsgewas in Nederland heeft een relatief korte geschiedenis. In de negentiende eeuw werd lupine voornamelijk voor groenbemesting verbouwd, omdat er toen alleen bittere, en daarmee voor (vee)voeding, ongeschikte varianten bestonden.
Vlak voor de Tweede Wereldoorlog werden zoete lupines ontwikkeld voor veevoeding, maar de opkomst van kunstmest verhinderde een doorbraak.
Kunstmest bood boeren een directe en efficiënte manier om de bodemvruchtbaarheid te verhogen. Dit maakte stikstofbindende gewassen zoals lupines overbodig, omdat kunstmest sneller en betrouwbaarder stikstof leverde.
Vanwege de eiwittransitie, de wenselijke verschuiving van dierlijke naar plantaardige eiwitten, is er sinds 2007 hernieuwde interesse in lupine. Het areaal is nog bescheiden maar groeiend, met 120 hectare in 2021.
Vernieuwde teelthandleiding
In de vernieuwde teelthandleiding wordt kennis uit 2015 aangevuld met nieuwe informatie uit de praktijk en onderzoeken. De teelt wordt in de handleiding doorlopen van begin tot eind. Bestelling van zaaizaad, rassenkeuze, inpassing in de rotatie, onkruidbeheersing, herkennen van ziekten tot en met de afstelling van de combine bij de oogst.
Voordelen lupine in gewasrotatie
Lupine heeft een aantal voordelen in het bouwplan:
- Het is een vlinderbloemig gewas, dat met hulp van een bacterie gasvormige stikstof (N₂) uit de lucht bindt. Dit komt ook ten goede aan het volggewas. Daarmee kan, in het volggewas, zeker dertig tot zestig kilogram stikstof per hectare in de bemesting bespaard worden.
- Door middel van de gewasresten kan lupine een grote bijdrage leveren aan de opbouw van de bodem-organische stof. Dit zorgt voor een betere bodemgezondheid.
- Witte lupine ontwikkelt op fosfaatarme gronden speciale clusterwortels, die efficiënt fosfaat vrijmaken.
- Meer gewasdiversiteit zorgt voor een grotere diversiteit aan voedsel voor het bodemleven. De peulvrucht is ook goed voor de biodiversiteit op het bedrijf.
Stikstofbinding en bodemgezondheid
Een van de belangrijkste voordelen van lupine is het vermogen om stikstof te binden. Dit proces verrijkt de bodem met stikstof, wat essentieel is voor de groei van andere gewassen. Bovendien draagt lupine bij aan de opbouw van organische stof in de bodem. Dit verbetert de bodemstructuur en vruchtbaarheid.
Lupine komt het best tot zijn recht onder relatief stikstofarme omstandigheden. Door zijn vermogen tot stikstofbinding past het goed in een brede gewasrotatie.
Lupine heeft ook de eigenschap om fosfaat uit de bodem te mobiliseren. Dit betekent dat fosfaat dit beter beschikbaar wordt voor opvolgende gewassen. Dit kan leiden tot een hogere opbrengst en betere gewaskwaliteit.
Als bloeiend gewas trekt lupine een breed scala aan insecten aan, waaronder wilde bijen. Dit bevordert de biodiversiteit en draagt bij aan een gezonder ecosysteem. Daarnaast zorgt de teelt van lupine voor variatie in het landschap, wat esthetische en ecologische voordelen biedt.
Duurzaamheid en eiwittransitie
Lupine past goed binnen de huidige trend naar een duurzamer landbouwsysteem en de eiwittransitie. Het gewas biedt een plantaardig alternatief voor dierlijke eiwitten, wat bijdraagt aan een vermindering van de ecologische voetafdruk van de landbouw.
Stappenplan lupineteelt
- Kies in oktober-november het perceel om komend jaar lupine te telen.
- Lupine gedijt goed op lichte, goed doorlatende gronden met een pH tussen vijf en zes. Kalkrijke bodems moeten worden vermeden.
- Het zaaien gebeurt in het voorjaar, bij voorkeur in april. Een zaaiafstand van twaalf tot vijftien centimeter tussen de rijen wordt aanbevolen.
- Lupine heeft weinig stikstofbemesting nodig, vanwege het stikstofbindende vermogen. Fosfaat en kalium zijn echter belangrijk voor een goede groei.
- Mechanische onkruidbestrijding wordt aanbevolen, aangezien dit gewas gevoelig is voor herbiciden.
- Regelmatige gewasinspectie is cruciaal om ziekten zoals Fusarium en plagen zoals bladluizen vroegtijdig te detecteren en te beheersen.
- De oogst vindt plaats in augustus of september, wanneer de peulen rijp en droog zijn.
- Een winterteelt die direct na de oogst van lupine gezaaid wordt, kan optimaal van de stikstof gebruikmaken die na de teelt in de bodem achterblijft. Als er pas in het volgende voorjaar gezaaid wordt, is een vanggewas nodig dat de stikstof opneemt.
Bron: Groen Kennisnet
