Er zijn grote veranderingen in onze manier van leven nodig om het risico te beperken van het overschrijden van mondiale grenswaarden, waarden die niet overschreden kunnen worden zonder de leefbaarheid van de aarde aan te tasten. Denk hierbij aan klimaatverandering, veranderingen in landgebruik, uitputting van de zoetwatervoorziening en de vervuiling van ecosystemen door overmatige toepassing van meststoffen. Een nieuwe studie, die vandaag wordt gepubliceerd in Nature, is de eerste die berekent hoe voedselproductie en voedselgebruik van invloed zijn op de overschrijding van deze mondiale grenzen. Het gaat dan om grenzen waarboven de vitale systemen van de aarde instabiel worden.

"Geen enkele oplossing is op zich voldoende om het overschrijden van mondiale grenzen te vermijden,” zegt Marco Springmann van de Universiteit van Oxford, hoofdauteur van de studie. “Zonder gecoördineerde actie kunnen de milieu-effecten van ons voedselsysteem in 2050 met wel 50 tot 90 procent toenemen, als gevolg van de bevolkingsgroei en de opkomst van voedsel met veel vetten, suikers en vlees. In dat geval zouden alle mondiale grenzen met betrekking tot voedselproductie worden overschreden, sommige met een factor van meer dan twee."

Klimaatveranderingen

De onderzoekers keken onder andere naar klimaatverandering. Deze kan niet voldoende worden gereduceerd zonder veranderingen in het dieet in de richting van meer plantaardige voeding, stellen zij. De uitstoot van broeikasgassen als gevolg van onze voedselproductie zou zo met meer dan de helft kunnen worden verminderd. Ook een beter gebruik van meststoffen en van akkerland en zoet water, zou de milieu-effecten met een tiende tot een kwart kunnen verminderen. Daarnaast is halvering van voedselverlies en voedselverspilling nodig om het voedselsysteem binnen de grenzen van het milieu te houden. Het halveren van voedselverlies zou, als het wereldwijd lukt, de milieu-effecten tot een zesde kunnen verminderen.

Wim de Vries van Wageningen Universiteit, mede-auteur van de publicatie, wijst op het belang van het wereldwijd verbeteren van het landbouwkundig beheer: “De managementmethoden en technologieën in de landbouw moeten worden verbeterd om de druk op landbouwgrond, zoetwaterwinning en kunstmestgebruik te beperken. We ontkomen er niet aan om kringlopen beter te sluiten en daarmee het kunstmestgebruik te verminderen. Daarvoor zijn de juiste stimuleringsregelingen in de landbouw noodzakelijk, waaronder een eerlijke prijs, evenals kennis en ondersteuning om de best beschikbare praktijken toe te passen. Toenemende opbrengsten van bestaande akkers, een evenwichtige toepassing en recycling van meststoffen en een betere waterhuishouding kunnen de milieu-effecten van de hedendaagse landbouw, samen met dieetverandering en vermindering van voedselverlies, met ongeveer de helft verminderen.”

“Veel van de oplossingen die we hebben geanalyseerd, worden in sommige delen van de wereld al geïmplementeerd, maar er is een sterke mondiale coördinatie en toepassing nodig om echt effect te hebben,” zegt Springmann. “Als het gaat om diëten is samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven essentieel om veranderingen in de richting van gezonde en meer plantaardige voeding mogelijk en aantrekkelijk te maken voor een groot aantal mensen. Belangrijke aspecten zijn onder meer scholing, economische prikkels, etikettering en het afstemmen van voedingsrichtlijnen op de huidige wetenschappelijke kennis van gezond eten en de milieu-effecten ervan. Het aanpakken van voedselverlies en verspilling vereist maatregelen in de hele voedselketen, van opslag en transport, via verpakkingen en etikettering tot veranderingen in wetgeving en gedrag van de voedingsindustrie.”

Bron: Wageningen University and Research, 11-10-2018