Loonwerker Gerard de Lange uit Ens is altijd op zoek naar hoe iets beter kan. Inmiddels heeft hij voor een egaal zaaibeeld van graszaad zijn John Deere 6145R uitgevoerd met een neuswiel voor het aandrukken van de grond en een verbeterde zaaicombinatie voor het mooiste zaaibeeld. “Uit ervaring bedenk ik waar nog verbetering mogelijk is. Ik bereken vervolgens niets, maar ga gewoon op het oog aan de slag. Op zoek naar een oplossing die werkt.”
Egaal zaaibeeld
Een strak, egaal zaaibeeld is het streven. Een egaal oppervlak ligt er achter de trekker van Gerard de Lange, als hij voor een melkveehouder net buiten Ens bezig is om graszaad te zaaien. Ook voor andere teelten, ziet hij de zaaicombinatie als een oplossing. Een vlak resultaat, daar is het de loonwerker uit Ens altijd om te doen. Geen ruggetjes en strak langs de randen gezaaid.
In de fronthef van de John Deere heeft De Lange een neuswiel zitten, speciaal voor het aandrukken van de grond ‘tussen de wielen’. “Dat doe ik inmiddels al zo’n 25 jaar. Neuswielen bestonden in die tijd wel, maar niet voor dit doel. Vollevelds druk je zo de grond mooi egaal aan.”
Besturing voorwielen doorschakelen naar het neuswiel
De draaikrans is origineel aangekocht. De rest heeft De Lange zelf geconstrueerd. Het ijzer heeft hij in zijn werkplaats gesneden. “Het idee heb ik toentertijd samen met een akkerbouwer uitgedacht, voor het zaaien in het voorjaar. Uitgangspunt was dat de besturing van de voorwielen van de trekker uitgeschakeld wordt en doorschakelt naar het neuswiel. Ik ben toen begonnen met goochelen. De popmeter, die de positie van de voorwielen opneemt, moest ook op het neuswiel. Met ondersteuning van GroeNoord ben ik aan de oplossing gaan sleutelen.”
Het resultaat is een neuswiel, die je binnen twee minuten kunt afkoppelen. “Het is een kwestie van twee draaikoppelingen en wat draden losmaken en dan kun je weer op de trekker rijden. Het kost geen tijd.” Een aantal jaren geleden heeft De Lange het neuswiel nog een beetje aangepast. “Eerst had ik het neuswiel in de lift, daarna in de fronthef. De trekkers zijn natuurlijk in al die jaren ook zwaarder geworden.”
Diepteregeling
Het neuswiel fungeert inmiddels ook als diepteregeling voor de eg. “Dat ontdekte ik per toeval, maar door die iets optrekken, duikt de kopeg wat. Zo zorg ik voor dat ik altijd genoeg grond voor de kopeg heb. Alles blijft enorm vlak.” Met gekleurde plakbandjes kan De Lange vanuit de cabine de juiste hoogte bepalen.
Inmiddels heeft De Lange het neuswiel ook op gps uitgevoerd. “De stuursensor was nog wel een dingetje, maar dat is uiteindelijk gelukt.” De werkzaamheden werden voorheen op de spiegels uitgevoerd. Die heeft De Lange daarvoor ook eigenhandig op lengte gebracht. “Ik dacht altijd dat ik daardoor wel zonder gps zou kunnen. Achteraf ben ik wel ontzettend wijs met de overstap. Ik word er veel minder vermoeid door. Ik zet de gps aan en kan ook rustig achterom kijken. De trekker houdt zijn lijn wel. Na een lange werkdag stap ik nog altijd fris uit de trekker. Ik vind dat de investering wel waard.” De ‘verlengde’ spiegels gebruikt De Lange nu om te kijken of de zaaicombinatie precies goed zit. “De gps hoeft minder te zoeken. Door de combinatie van gps en de spiegels kan ik bijvoorbeeld op een paar centimeter lang afrastering rijden. Pure winst voor de klant.”
Samex-twinseeder voor egaal zaaibeeld
De basis van de zaaimachine is een Samex-TwinSeeder met rotorkopeg. De Lange heeft de egalisatiebalk voor de ringenrollen aan de zijplaats vastgemaakt. “Wat je vaak ziet, is dat op de scheiding een ruggetje grond ontstaat. De ruggetjes moet je vervolgens weer aanrijden, om te voorkomen dat er grond in de kuil komt. Door de egalisatiebalk zo uit te voeren, voorkom je dat.” De rollen zijn normaliter in het midden gelagerd. “Nu heb ik de ringen op één lange buis gemonteerd. Dit zijn overigens al een tweede stel ringen. Ik werk veel op zand en je ziet dat dit behoorlijk aanvreet.”
Verkruimelrollen
Opvallend zijn de verkruimelrollen die aan beide zijden uitsteken en opklapbaar zijn als de combinatie over de weg rijdt. De Lange laat ze uitsteken om te zorgen dat de aarde die aan de zijkanten van de zaaimachine valt, ook netjes afgevlakt. De Lange ziet door de veertig jaar ervaring in het loonwerk dergelijke oplossingen. “Tegenwoordig zie je de opklapbare delen meer, maar destijds bestond het gewoon niet. Daarom ben ik zelf met de oplossing aan de slag gegaan. Ik zet het niet op papier, maar ga in de winter in de werkplaats sleutelen.”
De combinatie is voorzien van een pneumatische zaaimachine. Basis is een veertig jaar oude Accord-zaaibak, die werkloos bij een boer in de windsingel stond. De Lange heeft die overgenomen, alle onderdelen losgehaald en gangbaar gemaakt. “En dat werkt, ook met een leeftijd van veertig jaar, prima. Je hoort enkel het geluid van het blazen, maar in een dichte cabine maakt dat toch niet uit.”
De verstelling van de pneumatische zaaimachine gebeurt rechtevenredig. “Ik draai nooit zelf af. Voor het wegen van het zaad maak ik gebruik van een tabel, die ook ooit van een zzp’er kreeg. Met een keukenweegschaal en een maatbeker bepaal ik het brutogewicht per hectare. Ik zaai tot een kilo leeg. Dat werkt ontzettend goed.”
Excentriek Balk voor vollevelds egaal zaaibeeld
Speciaal voor het vollevelds zaaien van graszaad heeft De Lange de zaaimachine voorzien van een excentriek balk waar alle pijpen aan zitten. “De doorlopende as is op de aftakas aangedreven. De pijpen gaan zes centimeter heen en weer, waardoor het zaad vollevelds valt. Dat wordt vervolgens aangedrukt door de Samex-rollen.”
Aan de zaaiegcombinatie is alleen de kopeg origineel. De rest heeft De Lange er zelf op gemaakt. Het resultaat is heel vlak land. “De veehouders maaien ook met een snelheid van vijftien tot twintig kilometer per uur. Dan moet het land ook echt vlak zijn.”
De loonwerker uit Ens houdt zich naast het zaaien bezig met bemesting, planten, poten en een klein beetje grondwerk. Dit geeft hem de mogelijkheid om in de winter in de werkplaats ideeën, die in het veld ontstaan, tot uitvoering te brengen. “Uiteindelijk ben je constant bezig met hoe iets nog beter kan om tot het perfecte resultaat te komen.”
Bouwt u zelf een machine of werktuig om naar uw wensen of omstandigheden? Tip de redactie en mail naar deloonwerker@prosu.nl.
Tekst en beeld: Martin de Vries
