Het is dat hij zijn aardappelen meestal voor een fors gedeelte op contract verkoopt, maar toch is het volgens de Flevolandse teler Jaap Haanstra junior voordelig om jaarrond te kunnen leveren. “Vorig jaar zijn we natuurlijk door die psychologische grens van vijftig eurocent per kilo gegaan en ik schat in dat er meer mogelijk gaat worden op de vrije markt wat prijsstijgingen betreft.”
VOF Haanstra bestaat uit vader Jaap Haanstra en zoons Jaap junior en Lenneart Haanstra. “Ik ben in 2010 in de vof gekomen,” zegt Jaap junior aan de keukentafel in zijn huis in Luttelgeest. In totaal heeft de vof momenteel honderdtachtig hectare en drie akkerbouwbedrijven, waarvan twee in Luttelgeest en één in Marknesse. De rotatie is één-op-drie, dus is in totaal zestig hectare consumptieaardappelen geteeld. Verder zijn er nog dertig hectare gele uien geteeld, en op de resterende hectares suikerbieten, tarwe, winterpeen en knolselderij. In 2017 stopte familie Haanstra met het telen van pootgoed en bouwde in dat jaar gelijk een nieuwe bewaarschuur voor vijftienhonderd ton aardappelen losgestort op haar locatie in Marknesse. In Luttelgeest is elfhonderd ton losgestorte uienbewaring en in Marknesse nog eens zevenhonderd ton losgestort. Totaal heeft de familie gezamenlijk 5.500 ton losgestorte opslag op alle drie de locaties.
Koelingssysteem van Tolsma en Dijksma
Best bijzonder is dat familie Haanstra als beleid heeft dat het met haar producten zo weinig mogelijk over de weg wil. “Reden is dat dit veel te veel arbeid geeft en ook onnodige kosten”, aldus Jaap junior. Van de 5500 ton opslag zit tweederde van alle producten inmiddels op mechanische koeling. Daarbij gaat het om een propaan/CO2-koelinstalatie van Tolsma. Voordeel van koelen met propaan/CO2 is dat het een natuurlijk koudemiddel is met minder wettelijke restricties. Ook kan met propaan/CO2 in de kistenbewaring gevarieerd zijn in de Delta T om zodoende minder uitdroging te krijgen, volgens de akkerbouwer.
En Tolsma zit natuurlijk in Emmeloord, dus eventuele service en onderhoud is ook vlakbij. Naast propaan/CO2- koeling zit eenderde van alle consumptieaardappelen op luchtkoeling van Tolsma. Ook heeft familie Haanstra nog een ander merk koelingssysteem waar de penen, knolselderij, uien en aardappels mee gekoeld zijn. Namelijk een traditioneel Freon koelingssysteem, in dit geval van Dijksma Koudetechniek. Dat systeem zit bij Jaap junior in een van de bewaarschuren.
Kiemremmingsmiddel
In 2017 is begonnen met het kiemremmingsmiddel 1,4SIGHT en sinds vorig jaar worden het middel in alle aardappelcellen gebruikt. Maar voor de zekerheid houdt de akkerbouwer altijd nog Argos (kiemremmingsmiddel op basis van sinaasappelolie) achter de hand. “Je weet namelijk nooit hoe de aardappelen uit de grond komen. Dus het kan ook zo maar wezen dat je toch Argos nog nodig hebt om de kiemen er af te branden, indien je fors moet drogen op hogere temperaturen. Als je 1,4SIGHT gebruikt, dan kun je niet te veel ventileren, want 1,4SIGHT is een vluchtig middel. En het kost ook veel, zeker na het verbod op Chloor-IPC is 1,4SIGHT flink duurder geworden.” En al heb je mechanische koeling, eind april/begin mei gaan de bewaaraardappels toch kiemen als je niets doet. Daarom is voor Haanstra MH de basis en dan gebruikt hij verder het liefst 1,4SIGHT.
Rassen
Maatschap Haanstra heeft rassen zoals Agria, Innovator, Lugano en Arsenal. “De keuze voor deze rassen heeft met name te maken met de bredere resistentie tegen aardappelcysten”, aldus Jaap junior. “En Agria’s geven gemiddeld een hoger saldo, dan rassen als Lugano en Arsenal.” Reden om de aardappels langer te bewaren is ook omdat de kosten van het telen in de Noordoostpolder hoog zijn, volgens de akkerbouwer. De grond is duur, tot zestien euro per vierkante meter inmiddels, en de bewerkingskosten zijn ook hoog. Het ras Agria vindt Jaap junior goed te bewaren. “De laatsten die wij in augustus vorig jaar leverden, die waren nog perfect en hebben we goed aan de fabriek afgeleverd.”
Afzetstrategie toepassen
Een ander voordeel van lange bewaringsmogelijkheden is het kunnen toepassen van een afzetstrategie. Jaap junior: “De aardappelen hebben wij dan vrijwel altijd voor een fors gedeelte op contract, maar mochten we besluiten om een deel niet op contract te verkopen, dan kunnen wij jaarrond inspelen op prijsfluctuaties. Dus leveren op het moment waarvan wij denken dat het het gunstigst is c.q. de prijzen het hoogst zijn.’
Daarbij geldt dan ook nog dat familie Haanstra van haar afnemer Aviko een progressieve bewaarvergoeding krijgt. Dus hoe langer de aardappelen in de bewaring liggen, hoe hoger de bewaarvergoeding is. Als de familie haar aardappelen dus tot juni, juli of augustus het jaar erop bewaart, dan krijgen ze per ton een hoge vergoeding voor het bewaren. “En dat mag ook wel”, beaamt Jaap junior. “Wij hadden dan het geluk dat wij nog een goed energiecontract hadden tijdens die periode met extreem hoge energieprijzen, maar veel collega’s van ons niet natuurlijk.” Om de energiekosten te drukken werd in 2013 voor 220.000 Wattpiek aan zonnepanelen gelegd. “Niet voldoende om genoeg elektriciteit te hebben voor de mechanische koeling, maar voordeel is wel dat wij nu nog maar zo’n vijftig procent van onze stroom hoeven in te kopen.”
‘2022 bijzonder jaar’
Familie Haanstra leverde in augustus 2023 de laatste aardappelen van de oogst van 2022. En eind september wordt begonnen met de nieuwe oogst. “En die gaat allemaal de bewaring in. Daarbij is het zo dat de aardappels ook dit jaar weer voor fors gedeelte bij Aviko gecontracteerd zijn, maar er wat betreft de uien en andere vollegrondsgroenten minder mogelijkheden zijn.” Daarbij vond Jaap junior het jaar 2022 een bijzonder jaar. Want wie had ooit gedacht dat de aardappelprijs eens zou stijgen tot vijftig eurocent per kilogram? En contractprijzen tussen de 0,30 tot 0,32 eurocent per kilogram. “Omdat we door die psychologische grens van vijftig eurocent per kilo gegaan zijn, is er meer mogelijk op de vrije markt wat prijsstijgingen betreft. En meer productie zal er in de Europese Unie niet komen is mijn inschatting, dus de marktprijzen voor aardappelen, zeker de contractprijzen, zullen goed blijven is onze verwachting.”
Voorlopig is de familie niet van plan om een nieuwe bewaarschuur te zetten. Wel heeft de oudste bewaarschuur in 2019 een binnenrenovatie ondergaan. “Waar wij wel aan zitten te denken is om dat eenderde deel van de consumptieaardappelen die nu nog met buitenlucht gekoeld worden, om ook daar mechanische koeling te installeren. Het besluit hierover is nog niet gevallen, wij denken er wel over na. Met het huidige luchtgekoelde systeem kunnen wij die aardappels momenteel tot zo juni het jaar erop goed houden.” Maar nog groter voordeel van mechanische koeling is om minder gewichtsverlies te hebben, door een constante temperatuur en minder gebruik van een kiemremmer doordat er minder extern geventileerd wordt.
Dit is een artikel uit de Akkerbouwkrant. Wil je deze thuis ontvangen? Klik hier.
Tekst en beeld: Dick van Doorn
