Met de installatie van twee Quality Graders van Flikweert Vision Technologies in de DT Dijkstra verwerkingslijn spaart akkerbouwbedrijf Scholtens uit Luttelgeest sinds september twee arbeidskrachten uit. De optische sorteerder haalt precies de pootaardappelen met gebreken uit de partijen zoals vooraf op het scherm is ingesteld.
“Je wilt de maximale capaciteit, om voldoende poters op een dag weg te zetten, maar de twee Quality Graders maken het verschil door de minimale capaciteit omhoog te halen. In die nauwkeurigheid zit de winst. Sorteren is net als een marathon hardlopen. Stilstaan of langzaam lopen kost gewoon de meeste tijd.”
“Met mooie partijen gaat het zo hard, dat we het met een heftruck bijna niet bij te houden is”, wijst Daniël Scholtens naar de kisten Fontane-pootaardappelen, die voor export naar Frankrijk worden weggezet. Aan de andere kant van de DT Dijkstra aardappelverwerkingslijn worden zakken gevuld voor de export naar Algerije. Ondertussen rollen de pootaardappelen onder de camera’s van de twee optische sorteerders van Flikweert Vision Technologies, die in september zijn geïnstalleerd. “De foto’s van de aardappelen worden gemaakt in een overdrukcabine, zodat er nooit stof op de camera komt. We hebben de lenzen nog niet hoeven schoon te maken.”
Beter dan het menselijk oog
De partijen die nu worden gesorteerd zijn redelijk schoon. Eerst worden het loof en veel grond op de rollenband gescheiden van de aardappelen. Belangrijk, omdat de camera’s met veel grond niet altijd het verschil zien tussen een aardappel met bijvoorbeeld rhizoctonia of een aardappel met veel grond. “Zo’n machine kijkt beter dan het menselijk oog, maar ziet niet altijd het verschil”, verklaart Scholtens.
De voordelen van de twee Quality Graders
Arbeid is duur en wordt steeds lastiger te vinden. Automatiseren is daarom een uitkomst voor akkerbouwbedrijven met het formaat zoals Scholtens Luttelgeest. “Het menselijk oog wordt na een werkdag moe, waardoor de nauwkeurigheid in de leeskramer terugloopt. De nauwkeurigheid van een camera is 24 uren per dag exact gelijkt. Bovendien wordt een optische sorteerder nooit ziek en vraagt geen verlof aan.”
Een echte industriemachine
Het akkerbouwbedrijf ging voor de ervaringen van optisch sorteren, kijken bij collega’s die ook met de Quality Graders werken. “Daar ging het echter om sorteerders voor consumptieaardappelen, dus bovenmaats”, legt Daniël Scholtens uit. Op zijn akkerbouwbedrijf zaten er met slechte partijen voorheen soms wel tot wel acht mensen in de leeskamer om poters met gebreken er uit te sorteren. Scholtens heeft een goedwerkende 23 jaar oude Dijkstra-schudzeefsorteerder met bunkers. Vijf bunkers voor verschillende maten en twee bufferlijnen. “Een echte industriemachine. Met mooie partijen gaat er twintig ton per uur over de lijn. Dan wil je machines die het kunnen lezen”, verklaart Scholtens de keuze voor twee optische sorteerders van Flikweert Vision Technologies.
Een groot areaal
Het akkerbouwbedrijf heeft een behoorlijk areaal. Op honderdzeventig hectare worden pootaardappelen geteeld. Daarnaast bestaat het bouwplan uit 30 hectare consumptieaardappelen, 45 suikerbieten, 45 uien, 55 granen, 25 witlof, 15 peen en nog wat percelen voor de verhuur waar lelies en tulpen op worden verbouwd. De optische sorteerder is puur voor de pootaardappelen. “Met het oog op bedrijfshygiëne is deze locatie in Luttelgeest volledig voor de pootaardappelen ingericht.”
De verwerkingslijnen
De poters worden voor handelshuizen Agrico, Stet Holland en Den Hartigh geteeld. “De verwerkingslijnen zijn volledig op de maatsortering ingericht. Wij sorteren in de maten 28 tot 35 millimeter, 35 tot 55 millimeter en boven 55 millimeter.” De Quality Graders zijn volgens Daniël Scholtens makkelijk in de verwerkingslijn tussen te bouwen. “De optische sorteerder moest na de maatsortering komen en voor de leeskamer.” DT Dijkstra heeft dit project gecoördineerd
Arbeidsbesparing met de Quality Graders
De gewenste arbeidsbesparing is er wel degelijk. Er zijn nog steeds twee werknemers die de nasortering doen, maar er worden ook twee bespaard. In de maatsortering 35 tot 55 centimeter gaat er 6 tot 7,5 ton per uur door één sorteerder. De dikkere maten, voor de verre bestemmingen, zit gemakkelijk op de tien ton per uur per machine. “Hoe groter de aardappel, hoe makkelijker de sortering. Als er meer aardappelen per kilo onder de camera’s door gaan, hoe lastiger het is.”
Sorteren
De partijen worden op verschillende kwaliteitskenmerken gesorteerd. Na de maatsortering moet het camerasysteem de aardappelen met beschadigingen, groeischeuren, groen, rhizoctonia, ritnaalden, schurft of een afwijkende vorm er tussenuit halen. Camera’s maken vier tot vijf foto’s per aardappel. De poters met gebreken worden met een pneumatische lepel uit de partij gehaald. “Een kleinere scheider haalt vervolgens de kluiten tussen de aardappelen die nog doorkunnen als voer.”
Schone aardappelen
“De aardappelen moeten zo schoon mogelijk zijn. Daarom gaan ze voor het optisch sorteren eerst naar de bunker om ze te verwijderen van de kleikappen en stof. Dit is belangrijk omdat de camera anders moeite heeft om schurft of rhizoctonia te herkennen. Eigenlijk heeft de techniek dezelfde eigenschappen als de mens. Groeischuren zijn makkelijk te zien. Die aardappelen haal je er zo uit. Schurft en rhizoctonia zijn lastiger. Vaak stellen we de sorteerder aan de veilige kant af, zodat je niet nog veel hoeft na te lezen.”
Controle
Volgens Daniël Scholtens scheidt de Quality Grader 99 procent met kluiten. In 99 procent van de gevallen worden ook groeischeuren herkend. “Met halve aardappelen wordt het lastig als ze precies met de ‘goede kant’ over de lijn gaan. Toch haalt de optische sorteerder nog wel meer dan tachtig procent er uit.” De identificatie van schurft en rhizoctonia hangt volgens Scholtens af van hoe scherp er aan de knoppen wordt gedraaid. “Met schuifjes kun je punten toekennen aan de kwaliteitssortering. Hoe lager de waarde, hoe strenger de sorteerder. Ik bepaal uiteindelijk wat ik acceptabel vindt. Dat heeft ook vaak te maken met de bestemming van mijn pootaardappelen.” In enkele milliseconden wordt op basis van algoritme, een enorme database met afbeeldingen van gebreken, gesorteerd. “Door stof of grond wil de camera er nog wel eens twintig tot dertig procent uitgooien, als het om slechte partijen gaat. Het nalezen is voor sommige partijen niet nodig, maar op andere moment is een laatste controle nog wel van belang.”
Er werd flink getest
Dit seizoen worden de twee optische sorteerders bij Scholtens al flink getest. In totaal ging 2500 tot 3000 ton pootaardappelen onder de camera’s door. Daar zaten goede partijen tussen van de zandgrond tot aardappelen uit de klei met schurft en groeischeuren. “Graslandschurft is grijs en moeilijker te herkennen als bijvoorbeeld kraterschurft van de lichtere gronden.”
Ontwikkelingen
Scholtens benadrukt dat ze ook bij Flikweert Vision Technologies niet honderd procent garanderen. Met updates of eventueel nieuwe camera’s kan de nauwkeurigheid in de toekomst nog verder toenemen. Doordat de machine is aangesloten op het internet, kan vanaf de fabriek meegekeken worden als er een defect is, maar kunnen er ook updates worden uitgevoerd om de techniek nog meer te verbeteren. “Kun je nagaan dat we nu al erg tevreden zijn. Aardappelen gaan niet over vijf jaar veranderen, waardoor we ook niet vijf jaar hoeven te wachten op een uitontwikkelde techniek.”
Tekst en beeld: Martin de Vries
