Wetenschappers van Wageningen University & Research (WUR) zijn er in geslaagd om het DNA van de Nederlandse ui te ontrafelen. Dit biedt plantenveredelaars de mogelijkheid om sneller en gerichter uien te ontwikkelen die extreme weersomstandigheden zoals hevige regenval en langdurige droogte beter kunnen weerstaan. Een mooie stap op weg naar duurzame voedselvoorziening.
De wetenschap dat het uiengenoom zelfs vijf maal meer erfelijke informatie bevat dan dat van de mens, maakt de prestatie nog bijzonderder. Wie alle informatie van het DNA van de ui zou willen uitschrijven, moet eerst op zoek naar 5 miljoen A4-tjes om de informatie kwijt te kunnen. Een lange DNA-code dus. Deze zit opgesloten in elke uiencel. Onlangs is het uiengenoom gepubliceerd door WUR. Hiermee is het openbare informatie, waar onderzoekers wereldwijd gebruik van kunnen maken voor het ontwikkelen van uienrassen die passen bij lokale klimaatomstandigheden.
Weerbaarder gewas
Met behulp van een moderne DNA-afleesmachine slaagden WUR-onderzoekers Richard Finkers en Olga Scholten er in om de code te ontcijferen. Gijsbrecht Gunter, voorzitter van de Holland Onion Association, de samenwerkende uienhandelaren binnen GroentenFruit Huis, legt uit welke bijdrage de kennis van het uiengenoom kan leveren aan een duurzame voedselvoorziening: “Plantenveredelaars kunnen dankzij deze ontdekking gerichter gewenste planteigenschappen inkruisen. Op die manier kunnen uien weerbaarder zijn gemaakt tegen lange perioden van droogte bijvoorbeeld. En dat door middel van traditionele kruisingsmethodes, dus zonder gebruik te maken van genetisch gemodificeerde gewassen.”
Dit kan bijvoorbeeld door uiensoorten te ontwikkelen met langere of meer vertakte wortels. Over het algemeen wortelt de ui ondiep waardoor het gewas niet bij diepere waterlagen kan. Met langere of meer vertakte wortels lukt dit wel. “Op dit moment duurt het inkruisen van nieuwe eigenschappen gemiddeld 15-20 jaar”, licht Gunter toe. “Als in het laboratorium bepaalde genen kunnen zijn geïdentificeerd, kunnen er in kortere termijn nieuwe rassen worden
geïntroduceerd. We hopen de cyclus van veredeling tot een nieuw ras te kunnen halveren.”
Grootste exporteur
De ui staat mondiaal in de top drie van meest gegeten groenten. Nederland is wereldwijd één van de grootste exporteurs van uien. Naar verwachting zal Nederland dit seizoen 1,2 miljard kilo uien uitvoeren naar 130 landen. Senegal, Ivoorkust en het Verenigd Koninkrijk zijn de belangrijkste afnemers.
Wat is een genoom precies?
In simpel Nederlands is een genoom de samentrekking van de woorden gen en chromosoom. Dat betekent het geheel van de erfelijke informatie in een cel, opgeslagen in de chromosomen. Die zijn weer opgebouwd uit DNA, dat vervolgens kan worden omgezet in RNA, het basisscript voor de eiwitsynthese. Vergelijk een genoom met een enorme dik boek dat is geschreven in een alfabet van slechts vier letters: A, T, G en C. De chromosomen zijn de hoofdstukken en de genen zijn de woorden. Tussen de functionele genen door worden ook veel onzinnige woorden aangetroffen, of woorden waarvan we de betekenis en functie nu nog niet kennen. In het geval van de ui was die ogenschijnlijk waardeloze informatie wel 95%, maar wellicht komen we er later achter dat deze schijnbaar onbetekenende genen toch een functie hebben!
Bron: Groen en Fruit Huis