Door de lage tarweprijzen, krimpt overal ter wereld het tarwe-areaal. Ook in Nederland. Het afgelopen jaar daalde het aantal hectare tarwe in ons land met 9% ten gunste van suikerbieten en aardappelen. De prijzen van tarwe liggen al twee jaar laag. En in 2017 viel de wereldwijde tarwe-oogst hoger uit dan verwacht, wat nog meer druk op de prijzen gaf. Die lage prijzen waren aanleiding voor boeren om tarwe in te ruilen voor gewassen met meer rendement. In de EU groeide het suikerbieten- en koolzaadareaal en daalde de teelt van tarwe. En in de Verenigde Staten nam de tarweoppervlakte met een vijfde af en was met name soja de favoriete vervanger. Er zijn ook landen waarbij het areaal juist groeide, zoals Rusland en Argentinië. De meeste landen lieten echter een krimp zien.
Afgelopen juli steeg de wereldtarweprijs binnen enkele weken met 30%. Droog en heet weer in een aantal sleutelstaten in de Verenigde Staten, maar ook in Australië, Canada, Frankrijk en Spanje bezorgde de markt angst voor een lagere productie. Dit stuwde de tarweprijs. Maar de hoge prijs was van korte duur en de afgelopen maanden overspoelde tarwe de markt. Met name Rusland en Canada produceerden recordoogsten.
Rusland, de op een na grootste exporteur van tarwe, produceerde dit jaar circa 15% meer tarwe. Het land is al een aantal jaren bezig met een opmars op de tarwemarkt. Lagere teeltkosten zorgen ervoor dat het aandeel van Russisch graan in de inkoopmix van een aantal grote tarwe-importeurs behoorlijk is toegenomen.
EU worstelt met Russische concurrentie
Daarmee concurreert Rusland stevig met Oekraïne en de EU. In de EU daalde de export met circa 25% ten opzichte van het voorgaande jaar. En dat terwijl de oogst toenam. Dit betekent dat de toch al hoge voorraden zich verder opstapelen en behoorlijk op de prijs drukken.
De lagere prijs weerhoudt boeren ervan hun tarwe te verkopen. Ze blijven op hun voorraad zitten in afwachting van hogere prijzen, maar de mondiale markt werkt ze tegen. Niet alleen de hoge exporten uit onder meer Rusland, maar ook de relatief dure euro zorgt ervoor dat EU-tarwe minder aantrekkelijk is voor een aantal grote importeurs in het Midden-Oosten. Andere landen naast Rusland weten hiervan te profiteren. Zo is de export uit Argentinië naar een aantal Aziatische landen toegenomen. De EU verliest dus marktaandeel.
De lagere prijs is aanleiding voor boeren in de EU om hun tarwe-areaal in te zetten voor meer rendabele gewassen. Dit zorgde voor een daling van het aantal hectaren tarwe met 4% in 2017. Het was het derde jaar op rij dat er sprake is van een daling van de tarweteelt.
Tarwe maakt plaats voor suikerbieten
Ook Nederlandse boeren laten tarwe links liggen. In 2017 daalde het tarwe-areaal met 9%. Dit komt bovenop een daling van 10% in 2016. Met name in de gebieden waar veel tarwe wordt verbouwd vond een daling van het beteelde oppervlakte plaats. Zo daalde in Zeeland het tarwe-areaal met 14% en in Groningen met 5%.
Nederland is een relatief onbelangrijke speler op de wereldmarkt, maar tarwe is voor Nederlandse akkerbouwers onmisbaar in de gewasrotatie. De teelt van tarwe wordt afgewisseld met de teelt van hoger renderende gewassen, zoals suikerbieten en aardappels. Het areaal voor suikerbieten steeg sterk (20%) en ook het areaal voor aardappelen nam toe (3%). Dat ging dus ten koste van het tarwe-areaal. Voor suikerbieten en aardappelen geldt dat de totale opbrengst en de opbrengst per hectare in gewicht steeg in 2017. De gemiddelde opbrengst per hectare ligt het hoogst bij de aardappel, maar ook suikerbieten renderen een stuk beter dan tarwe.
Overigens groeide de bruto-opbrengst voor tarwe overigens nog wel in 2017. Dit had voornamelijk te maken met het feit dat 2016 door tegenvallend weer een uitzonderlijk slecht oogstjaar was voor tarwe. Het sterke herstel van de opbrengst per hectare in 2017 zorgde ervoor dat de totale bruto-opbrengst van tarwe in Nederland met 9% steeg, ondanks een daling van het areaal.
Ook in 2018 staat tarweprijs nog onder druk
Die hogere bruto-opbrengst per hectare was vorig jaar niet alleen in Nederland te zien. Wereldwijd laat een kleiner areaal een hogere output zien. De International Grains Council (IGC) voorziet voor 2018 een kleiner areaal, maar een hogere productie door toenemende rendementen. De handelsorganisatie verwacht dat de productie pas in 2019 gaat krimpen. Dat wordt dan de eerste productiekrimp in zes jaar tijd.
De vraag naar tarwe, en dan met name de vraag naar tarwe voor voedsel, gaat de komende jaren stijgen. Dit geldt vooral voor delen van Azië en Afrika waar de bevolking groeit en waar tarweproducten aan populariteit winnen. ABN AMRO verwacht echter dat de hogere vraag niet voldoende is om de toenemende productie en de opgebouwde voorraden weg te werken. Hierdoor groeien de voorraden nog verder en zorgen ze in 2018 voor druk op de prijzen. Alleen nadelige weersomstandigheden kunnen de markt dit jaar nog in beweging krijgen.
Maar vooralsnog is daar geen sprake van. De grootste producent van tarwe, Europa, profiteert op dit moment juist van relatief mild weer. En ook in andere tarwe-producerende landen, zoals de VS, Rusland en Canada is het weer de tarwegewassen momenteel gunstig gezind. Treedt er later in het jaar in een of meerdere regio’s alsnog vorst op in combinatie met het ontbreken van een sneeuwdeken, dan kunnen er tegenvallende oogsten ontstaan.
Voor Nederland is het de vraag of het tarwe-areaal nog verder afneemt. Het suikerbietenareaal is al flink toegenomen en ook de kans dat het aardappelareaal zich nog verder uitbreidt, is niet erg groot. De gemiddelde gewasrotatie ligt op 1-3. Dat is al relatief hoog en uitbreiding zal het risico op ziekten doen toenemen. De kans is dus aanzienlijk dat in Nederland het tarwe-areaal niet krimpt.
Pas in 2019 voldoende krimp om productie terug te schroeven
In 2018 daalt het aantal hectare wereldwijd, maar pas richting 2019 vindt er naar verwachting voldoende krimp plaats voor een afname van de productie. ABN AMRO verwacht dat de prijs in 2019 zich weer wat gaat verbeteren, mits de voorraden niet te veel roet in het eten gooien.
Bron: ABN AMRO
