De consumentenprijs van aardappelen fluctueerde in de periode januari-april nauwelijks, maar is vanaf mei opgelopen naar 123 punten in augustus (2015=100). Dit is ruim 2% hoger dan twee maanden geleden, maar op een vergelijkbaar niveau als vorig jaar.
De producentenprijs is vanaf januari amper gestegen en ligt op ruim 104 punten. De aardappelprijs af boerderij is vanaf mei 2018 gestegen tot 176 punten in augustus. Verwacht wordt dat die prijs door de geringe oogst in het komende seizoen op een hoog niveau blijft.
Prijsontwikkeling
De aardappelprijs af boerderij is bij aanvang van het nieuwe seizoen fors hoger dan in 2017: de index stond op 176 punten in augustus 2018 tegen 155 punten in augustus 2017 (2015=100), dus bijna 14% hoger. In juni en juli trok de prijs aan maar was in juli nog altijd 76 punten lager dan in juli vorig jaar. Over de laatste twee maanden steeg de prijs met 71%.
In augustus komt het nieuwe oogstseizoen op gang en wordt de prijsrichting bepaald door de omvang van de oogst in Noordwest-Europa. Bij een krappere oogst lopen de prijzen in augustus veelal op en dat is nu het geval. De aardappelen voor oogstseizoen 2018 zijn relatief laat gepoot, en plaatselijk viel in het voorseizoen te veel neerslag. Vanwege de daaropvolgende extreem hete en droge zomerperiode zijn de opbrengsten extreem laag en worden dit seizoen hoge aardappelprijzen verwacht. Prijsontwikkeling
De producentenprijsindex (PPI) is amper gestegen van 103 punten in januari naar 105 punten in augustus 2018 – een vergelijkbaar niveau met augustus 2017 (2015=100). Verwerkers kopen via contracten in, waardoor ze relatief stabiele verkoopprijzen kunnen hanteren.
De consumentenprijsindex daalde vanaf september 2017 met 11% van 118 tot 105 punten in januari 2018 (2015=100). Sinds januari fluctueert de prijs en is vanaf mei opgelopen tot 123 punten in augustus. Daarmee ligt het prijsniveau voor de consument op een vergelijkbaar niveau als augustus vorig jaar.
Keten
Tafelaardappelen, koelverse en diepgevroren aardappelproducten zijn te koop in speciaalzaken en de supermarkt. Tafelaardappelen worden door de aardappelcoöperatie of private handel bij telers ingekocht, gesorteerd en verpakt en via distributiecentra aan supermarkten en winkels geleverd. Soms leveren telers of handelaren ook rechtstreeks aan winkels.
Het leeuwendeel van de Nederlandse consumptieaardappelen wordt verwerkt tot frites, chips en koelverse producten. De aardappelverwerkende industrie koopt het grootste deel van de benodigde aardappelen rechtstreeks in bij de teler, veelal op contract. Naast supermarkten worden aardappelproducten verkocht in (fastfood)restaurants en snackbars.
Toelichting op drie niveaus
Nederlandse consumenten kopen jaarlijks circa 375.000 ton tafelaardappelen, waarvan circa 80% via de supermarkt. Voor koelverse producten is het aandeel bij supermarkten 95%. Het aantal bedrijven dat verse aardappelen voor de tafelaardappelmarkt bewerkt (sorteert, wast, verpakt) neemt af en ligt op een kleine 80 (NAO, 2015).
De 5 à 8 grotere verpakkingsbedrijven hebben een belangrijk deel van de binnenlandse handel in handen; ze beleveren de Nederlandse supermarkten voor 80-90%, al dan niet via een serviceprovider. Een klein deel van de binnenlandse tafelaardappelbehoefte bestaat uit import die vooral plaatsvindt in het vroege voorjaar als de binnenlandse voorraden opraken of kwalitatief minder worden.
Deze geïmporteerde vroege tafelaardappelen komen uit zuidelijke lidstaten zoals Spanje, Portugal, Italië en Malta. Het leeuwendeel van de verpakkingsbedrijven exporteert aardappelen, veelal via een exporteur. Die export bedraagt 400.000 ton, waarvan de helft een bestemming heeft buiten de EU.
Binnen de verwerkende industrie (niet-tafelaardappelen) zijn er vier grotere bedrijven die 85% van het volume verwerken. Ze opereren mondiaal en hebben meerdere productielocaties in binnen- en buitenland. Van de 4 miljoen ton aardappelen die de industrie verwerkt, komt twee derde van Nederlandse bodem en wordt een derde geïmporteerd.
Ongeveer 85% van de aardappelproducten wordt diepgevroren geëxporteerd, circa 80% binnen Europa en 20% naar derde landen (VAVI). De voortdurende groei van de export naar onder andere Azië maakt dat bedrijven hun capaciteit uitbreiden.
Het aantal akkerbouwbedrijven dat consumptieaardappelen teelt, varieert tussen de 6.500 en 7.000. Mede vanwege de noodzakelijke vruchtwisseling verbouwen de aardappeltelers ook andere gewassen. Zij produceren jaarlijks gemiddeld 3,9 miljoen ton consumptieaardappelen.
Consumptieaardappelen worden gepoot in het voorjaar en geoogst in de periode augustus-oktober. Aardappelen worden direct na de oogst afgeleverd of op de boerderij in bewaarplaatsen bewaard en op afroep geleverd. Aardappelen kunnen afhankelijk van ras en kwaliteit tot aan juni-juli bewaard worden, maar bewaren leidt tot gewichts- en soms kwaliteitsverlies.
Prijsvorming
De consumentenprijs volgt de prijsontwikkeling in de aardappelmarkt, maar de relatieve uitslagen zijn kleiner dan bij de prijzen af boerderij. Dit komt omdat de consumentenprijs is samengesteld uit zowel verse aardappelen (tafelaardappelen) als verwerkte aardappelen.
Om een belangrijk deel van hun grondstofvoorziening zeker te stellen, bieden verwerkers en handelaren voorafgaand aan het teeltseizoen contracten aan. Ongeveer 75-80% van de aardappelen die de verwerkende industrie verwerkt, wordt vooraf gecontracteerd. Er bestaat een grote variatie aan contractvormen. Omdat verwerkers aardappelen op contract inkopen, kunnen ze relatief stabiele verkoopprijzen hanteren. Producentenprijzen zijn daardoor aanzienlijk minder volatiel dan de af-boerderijprijzen.
De marges van de verpakkings- en exportbedrijven staan in jaren met hoge aardappelprijzen onder druk; in jaren met lage prijzen kan Nederland de concurrentie op de buitenlandse markten beter aan. Aardappeltelers verkopen hun product op contractbasis of via de vrije markt. Op de vrije markt worden de prijzen bepaald door vraag en aanbod in de belangrijkste aardappellanden in Noordwest-Europa: Nederland, Frankrijk, Duitsland, België, het Verenigd Koninkrijk en Polen.
Bron: Agrimatie, 21-11-2018
